Urfa Kalesi

Urfa Kalesi’nin MÖ 10.000 yıllarına ait neolitik bir alan üzerine kurulduğu tahmin edilmektedir. Kalenin yanı başında çıkarılan ve Şanlıurfa Müzesi’nde sergilenen 12.000 yılık Balıklıgöl Heykeli ve Kale alanı, Balıklıgöl havzasının tarihini gözler önüne sermektedir. 6.yy’ye ait kayıtlarda kaleden bahsedilmemektedir. Kale ile ilgili ilk kayıtlar 11.yy’ye aittir. Buna göre kale 6 yy. ile 11. yy arasına tarihlenebilir. Kale ile ilgili kabul edilen görüş: MS 812-814 yılları arasında Abbasiler döneminde yapıldığıdır. Kalenin üzerindeki korint başlıklı iki sütun Edessa Kralı 9. MANU döneminde, MS 240-242 yılları arasında birer anıt sütun olarak yapılmıştır. Kaledeki iki sütunun yükseklikleri 17.25 m. sütunların çevresi ise 4.60 metredir. Doğudaki sütun üzerindeki Süryanice kitabede: "Ben askeri komutan BARŞAMAŞ (Güneşin oğlu)’in oğlu AFTUHA. Bu sütunu ve üzerindeki heykeli veliaht Prens MANU kızı, kral MANU eşi, hanımefendim ve velinimetim kraliçe ŞALMETH için yaptım" yazılıdır. Urfa Kalesi’nin, üç tarafı kayadan oyma hendek ile çevrilidir. Ayrıca Aynzeliha Tüneli ile kale arasında geçit sağlanmıştır. Kaledeki tam okunamayan kitabelerin birinde kalenin Akkoyunlu Hükümdarı Sultan Hasan tarından 1462 yılında (H.867) yaptırıldığı yazılıdır. Tarihsiz başka bir kitabede aynı kişinin yaptığı onarımlardan bahsedilmektedir. H.865 tarihli başka bir kitabede Sultan Hasan adı onarımı yaptıran olarak geçmektedir. Buna göre Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan kaleyi yapan değil, onaran olarak ortaya çıkmaktadır. Urfa Kalesi’nde yapılacak bir arkeolojik kazıda MÖ 10.000 yılından Osmanlı Dönemine kadar birçok uygarlığa ait kültürel varlık ve bu uygarlıklara ait yapı kalıntıları bulunacaktır.