Urfa Kapıları ve Kapı Tokmakları

Oldukça görkemli olarak planlanmış sokak kapıları, malzeme yönünden tahta, tutya (çinko) kaplamalı tahta olmak üzere iki gruba; şekil yönünden ise "tek çenetli" (bir kanatlı), "çift çenetli" ve "enikli" (büyük kapı içerisine yerleştirilen küçük kapılı) olmak üzere üç ana gruba ayrılır. Bu kapıların üzerlerine iri yuvarlak başlı kabara çivilerle ay-yıldız motifleri yapılmış, sanat değeri taşıyan el emeği ürünü çeşitli şekillerde tokmaklar yerleştirilmiştir. Kapı arkasındaki yan duvarlardan biri içeresine yerleştirilen ve "zormak" (zoğnak) denilen ağaç "sürecek" ile kapı emniyeti sağlanmıştır. Sokak kapılarının alınlıklarında zengin taş süslemelere yer verilmiştir. Alınlıklarda genellikle üst sırada yatay durumda ve kapı genişliğinde bir mukarnas frizi, bunun altında ortada kitabe, sağında ve solunda geometrik motifli sekizgen rozetler bulunur. Geniş kapıların iki yanına soluk taşı denilen çıkıntılar yapılmıştır. Bu şekilde gelip geçen yada yük taşıyan insanların kapı önündeki bu taşlara oturarak dinlenmesi amaçlanmıştır. TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ Şanlıurfa Kültür ve Turizm Rehberi Hac kapıları Urfa’da araştırılması gereken başlı başına bir türdür. Ulaşım imkanlarının gelişmediği, Hacca gitmenin zor olduğu dönemlerde Hac farizasını yerine getirenler evlerine döndüklerinde o evde bir hacı kişi olduğu beli olsun diye nakkaşlar tutulup kapıya özel boyalarla süslemeler yapılırdı.